13 лютага 2024 г. у рэдакцыі газеты «Звязда» адбыўся круглы стол на тэму «“Старажытная. Ты самая славянская...”? Іншаземныя словы ў беларускай мове: на карысць ці на шкоду?»

У мерапрыемстве прынялі ўдзел супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства, выкладчыкі факультэта журналістыкі БДУ і журналісты газеты Звязда». Удзельнікі абмеркавалі погляды на праблему запазычанняў у мове, разгледзелі адметнасці гэтага працэсу ў беларускай мове на розных гістарычных этапах, асвятлілі падыходы да адлюстравання запазычанай лексікі ў слоўніках. Асаблівая ўвага была нададзена пытанням культуры маўлення.

Матэрыялы круглага стала будуць надрукаваны ў газеце «Звязда» 21 лютага 2024 г.

Бланк дыктоўкі

Дарагія сябры!

Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа і канал «Культура» Беларускага радыё запрашаюць прыняць удзел у Рэспубліканскай дыктоўцы па беларускай мове, прымеркаванай да Міжнароднага дня роднай мовы.

Дыктоўка адбудзецца 21 лютага 2024 г. з 13:00 да 14:00 у рэжыме анлайн-трансляцыі на youtube-канале Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа (https://www.youtube.com/@yakub-kolas-institute). Плануецца таксама прамая трансляцыя дыктоўкі на канале «Культура» Беларускага радыё.

Для ўдзелу ў мерапрыемстве просім прайсці рэгістрацыю па спасылцы:

https://forms.gle/LRxV9VSw6eFg6Qdd9

Будзем рады бачыць вас сярод удзельнікаў нашага мерапрыемства!

Тэлефон для даведак: +375 17 270-04-74,

электронная пошта: dyktouka21@gmail.com.

21 лютага незвычайны для нацыянальнай культуры ўсіх народаў свету і яе самага галоўнага складніка – мовы. Гэты дзень рашэннем Генеральнай сесіі ЮНЕСКА абвешчаны Міжнародным днём роднай мовы. Пачатак свята прыпадае на 2000 г. Якраз з гэтага часу Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа штогод праводзіць розныя мерапрыемствы, каб расказаць пра беларускую мову, гісторыю яе развіцця і функцыянавання, данесці рознай аўдыторыі, што робіцца ў Інстытуце дзеля глыбокага і ўсебаковага вывучэння карэннай мовы беларускага этнасу і яе грамадскага пашырэння. Колькасць мерапрыемстваў, якія праводзяцца ўстановай, неверагодна вялікая. Звычайна замест аднаго дня яны праходзяць на працягу тыдня. Так было шмат гадоў запар. 2024 год стаў асаблівым. Попыт грамадства на даследчыкаў-моваведаў, якія б навукова расказалі пра родную для многіх жыхароў Беларусі, стаў настолькі запатрабаваным, што мерапрыемствы распачаліся задоўга да 21 лютага.  На працягу амаль тыдня з 6 па 10 лютага ў Нацыянальным дзіцячым цэнтры “Зубраня” з рознымі лекцыямі выступалі даследчыкі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа. Выступленні былі падрыхтаваны для асаблівай аўдыторыі – удзельнікаў Рэспубліканскага інтэлектуальнага спаборніцтва: конкурс знаўцаў роднай мовы “Родная мова, цудоўная мова!”, якія з’яўляюцца вучнямі 10-х класаў агульнаадукацыйных школ нашай краіны. Сустрэчы навукоўцаў са школьнікамі-эрудытамі былі накіраваны на адно – пашырыць веды тых вучняў, хто любіць родную мову і імкнецца паглыбіць свой досвед. Але без асабістай зацікаўленасці дырэкцыі Нацыянальнага дзіцячага цэнтра “Зубраня”, без гатоўнасці дырэктара Інстытута мовазнаўства падтрымаць ініцыятыву кіраўніцтва “Зубраня”, без разумення Прэзідыумам Нацыянальнай акадэміі навук важнасці і неабходнасці дыялогу паміж сённяшнімі даследчыкамі і патэнцыйнымі, якія прыйдуць ім на змену, такога шматдзённага мерапрыемства проста б не адбылося.

Міжнародны дзень роднай мовы – штогадовае свята, заснаванае рашэннем Генеральнай сесіі ЮНЕСКА ў 2000 г. Галоўная мэта свята – захаванне моўнай і культурнай разнастайнасці ў свеце, падтрымка нацыянальных моў і культур, а таксама забеспячэнне права кожнага грамадзяніна карыстацца роднай мовай.

IV Адкрыты конкурс апавядальнікаў беларускай народнай прозы “Кацігарошак” прайшоў у Мінску 25 студзеня 2024 г. на базе Цэнтра дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі “Ветразь”. Конкурс прайшоў ужо ў чацвёрты раз пры падтрымцы Упраўлення адукацыі Кастрычніцкага раёна г. Мінска. Ідэйным натхняльнікам з’яўляецца знаны беларускі этнамузыколаг Мікалай Козенка, лаўрэат спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь дзеячам культуры і мастацтва.

25 студзеня ва ўстановах адукацыі Мінска ладзіліся мерапрыемствы ў межах інфармацыйна-адукацыйнага праекта “ШАГ” – “Школа актыўнага грамадзяніна”. З лекцыяй на тэму “Радзіма мая Беларусь у асобах. Славутыя імёны ў навуцы і адукацыі” па запрашэнні адміністрацыі ДУА “Гімназія з беларускай мовай навучання № 23 г. Мінска” перад навучэнцамі 8-11 класаў выступіла Мароз Валянціна Канстанцінаўна, галоўны навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі беларускай мовы Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа ДНУ “Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі”.

На сустрэчы ў форме дыялогу адбыўся абмен думкамі пра тое, што ляжыць у аснове патрыятычнай пазіцыі грамадзяніна. Увага аўдыторыі была засяроджана на 54-м артыкуле Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, дзе зберажэнне гісторыка-культурнай, духоўнай спадчыны і іншых нацыянальных каштоўнасцяў, таксама як і захаванне гістарычнай памяці аб гераічным мінулым беларускага народа, патрыятызм з’яўляюцца абавязкам кожнага грамадзяніна Рэспублікі Беларусь. Лагічным працягам размовы прагучалі выказаныя мастацкім словам праграмных твораў беларускай літаратуры аргументы, што ў аснове патрыятызму – любоў да ўсяго роднага. І што менавіта мова кожнага народа выступае найважнейшым сродкам адданасці сваёй Радзіме. Таму зместавым напаўненнем лекцыі з’явілася інфармацыя пра славутыя імёны ў беларускай мовазнаўчай навуцы і адукацыі.

Традыцыйна на пачатку студзеня прайшоў трэці этап рэспубліканскай алімпіяды па вучэбных прадметах “Беларуская мова” і “Беларуская літаратура” за 2023/2024  навучальны год.

У журы алімпіяды акрамя настаўнікаў школ і выкладчыкаў вышэйшых навучальных устаноў г. Мінска ўваходзілі і супрацоўнікі Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (філіял “Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа”) – вядучы навуковы супрацоўнік аддзела сучаснай беларускай мовы кандыдат філалагічных навук Вікторыя Іванаўна Уласевіч і вядучы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі беларускай мовы кандыдат філалагічных навук Эльвіра Валер’еўна Ярмоленка.

Аддзел славістыкі і тэорыі мовы Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа запрашае прыняць удзел у пасяджэнні круглага стала з нагоды
100-годдзя з дня нараджэння знанага беларускага вучонага Віктара Уладзіміравіча Мартынава.

В.У. Мартынаў – доктар філалагічных навук (1969), прафесар (1971). Занесены ў «Кнігу гонару» ЗША (1989). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1990). Стаў чалавекам стагоддзя i атрымаў узнагароду ХХ ст. Брытанскага біяграфічнага цэнтра ў Кембрыджы (1993).

В.У. Мартынаў з 1962 г. па 1990 г. узначальваў аддзел агульнага і славянскага мовазнаўства Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа (цяпер – аддзел славістыкі і тэорыі мовы). Навуковая дзейнасць даследчыка мела выключнае значэнне для беларусістыкі, славістыкі, этымалогіі, а таксама кампаратывістыкі, фармалізацыі семантыкі і лінгвістычных аспектаў праблем штучнага інтэлекту. В.У. Мартынаў з’яўляўся сааўтарам і галоўным рэдактарам першых васьмі тамоў “Этымалагічнага слоўніка беларускай мовы” (1978–1993 гг.).

Круглы стол адбудзецца 30 студзеня 2024 г. у 11.00 у 302 п. па адрасе вул. Сурганава 1, корп. 2.

Запрашаем калег і ўсіх зацікаўленых!